Inleiding jaarverslag

In de programmabegroting van 2020 namen we ons voor om ons te richten op twee zaken: we zetten alles op alles voor een financieel gezond Zutphen en we gingen op zoek naar nieuwe wegen om Zutphen krachtiger te maken. Tijdens het Voorjaarsgesprek hebben we met u gesproken over de effecten van de coronacrisis en de noodzaak om onze koers aan te scherpen. Dit had voor de korte termijn ook effect op onze plannen voor 2020.

Coronacrisis
De coronacrisis heeft in 2020 grote impact gehad op onze samenleving en op onze werkzaamheden. We lichten dit hieronder toe. Ook komt dit terug in de verschillende programma’s in het jaarverslag.

De coronacrisis heeft een grote impact op onze samenleving. De gevolgen zijn voor iedereen voelbaar, maar voor sommige specifieke groepen zijn de effecten extra groot. Op allerlei terreinen proberen we waar mogelijk de gevolgen voor die groepen die het meest geraakt zijn te verzachten. Zo steunen we ondernemers om faillissementen te voorkomen, zijn er extra activiteiten georganiseerd voor en met jongeren, denken we mee met het onderwijs en sportverenigingen bij de uitvoering van maatregelen en voeren we landelijke regelingen zo snel mogelijk uit om inwoners, instellingen en ondernemers te steunen.

We werken bij al onze besluiten aan de hand van het moreel kompas. Het moreel kompas hebben we afhankelijk van de situatie gedurende het jaar bijgesteld. De laatste versie van eind 2020 luidt als volgt:
· Wij volgen de landelijke lijnen van het kabinet en het RIVM
· Wij gebruiken ons gezond verstand en stimuleren iedereen om eigen verantwoordelijkheid te nemen
· Wij hebben oog voor kwetsbare groepen
· Onze maatregelen zijn gericht op het beperken van maatschappelijke onrust
· Om het aantal besmettingen omlaag te krijgen, handhaven wij op maat
· Wij communiceren helder en transparant.
Tijdens de lockdowns heeft een groot aantal sectoren hun deuren moeten sluiten. De horeca, culturele en maatschappelijke organisaties, de sportverenigingen, recreatiesector, de gezondheidszorg en overige (zakelijke) dienstverlening worden het meest geraakt. De impact op de economie is groot. Door de inzet van een steunpakket zet de landelijke overheid in op het behoud van liquiditeit en banen. Onze gemeentelijke inzet is gericht op het behoud van liquiditeit bij onze ondernemers. Op andere terreinen zijn we blij dat de investeringen doorliepen, bijvoorbeeld in de woningbouw, de IJsselkade en de bouw van scholen. In 2020 zijn we ook gestart met het nadenken over de periode na de pandemie. Vooral voor de binnenstad geldt dat de transformatie naar een centrum voor winkelen, ontmoeten, verblijven én wonen zich sneller gaat voltrekken dan eerder gedacht. Met partners bereiden we ons hierop voor.
Tot slot, ook op onze medewerkers had de coronacrisis een grote impact. Zij moesten van de één op andere dag thuiswerken, lesgeven aan hun kinderen en een andere manier vinden om het werk voor de gemeente, met de samenleving en partners voort te zetten. We hebben direct een crisisteam en gemeentelijk beleidsteam ingericht die het hele jaar volop hebben gedraaid. De afgelopen periode heeft ook laten zien dat er ruimte moet zijn voor onverwachte inzet. Zo is de hele coronacrisis een goed voorbeeld dat we in staat zijn om snel te schakelen op de actualiteit, inspelen op nieuwe ontwikkelingen en flexibel blijven als dat wordt gevraagd. Ook na corona blijven we onze organisatie aanpassen op de veranderingen die de samenleving en de opgaven van ons vragen.
Strategische visie sociaal domein
De herijking van de strategische visie sociaal domein (april 2020) had als doel om een omslag in denken en in handelen het sociaal domein te realiseren. We willen de beweging stimuleren naar een goed afgestemd aanbod van preventieve, laagdrempelige vrij-toegankelijke voorzieningen in plaats van geïndiceerde zorg. Waarmee we de beschikbare middelen kunnen inzetten voor zorg en ondersteuning aan huishoudens die het écht nodig hebben. Ten behoeve hiervan hebben wij het Afwegingskader Algemene voorzieningen sociaal domein (december 2020) vastgesteld. Dit afwegingskader biedt concrete handvatten om keuzes te maken bij het toekennen van subsidies aan algemene voorzieningen.
Krachtig Zutphen
Er zijn door u vier programma’s benoemd die tezamen moeten zorgen voor een Krachtig Zutphen. Twee gebiedsgerichte programma’s: Waterkwartier en Binnenstad, en twee themaprogramma’s: Werk en Duurzaamheid. Met de middelen van Krachtig Zutphen werken we aan een versnelling en versterking van deze vier programma’s. We hebben dit jaar de prioriteit gelegd bij die onderwerpen die op korte termijn economisch effect hebben. Vooral voor de binnenstad stond 2020 in het teken van corona-gerelateerde maatregelen om ondernemers zoveel mogelijk te helpen. Samen met Stichting Binnenstadsmanagement Zutphen (BMZ) en Stichting Zutphen Promotie (SZP) zijn veel maatregelen opgepakt. Door deze prioritering en doordat met partners zaken trager liepen (bijvoorbeeld rondom de regiodeal) voeren we een deel van de in 2020 geplande projecten uit in 2021.
Organisatieontwikkeling
In de tweede helft van 2019 zijn we gestart met de versterking en ontwikkeling van de organisatie. Voor de komende twee jaar baseren we ons op de volgende bestuurlijke uitgangspunten:

Zutphen financieel gezond.
Het realiseren van de speerpunten Waterkwartier, binnenstad, werk en duurzaamheid in Krachtig Zutphen.
Het versterken van de interne beheersing organisatie breed.

Op de korte en middellange termijn richten we ons op een noodzakelijke kwaliteitsslag (effectief, efficiënt en verantwoord) en op het versterken van de (lijn)sturing, het beter benutten van het aanwezige talent en het ontwikkelen van een zakelijker, transparantere en zelfbewustere samenwerkingscultuur.
Concrete uitwerking en resultaat per onderdeel:
1. Sturen en binding te versterken
We willen sturen aan de voorkant, heldere afspraken maken, op resultaat, op inhoud en tegelijk ook op een integrale samenwerking, zodat we tot betere oplossingen kunnen komen. Op deze manier verwachten we meer focus te krijgen en efficiënter te kunnen werken.
Wat hebben we in 2020 gedaan:

In 2019 is gestart met sessies met teamleiders, daarmee zijn we in 2020 door gegaan.
De directie heeft inmiddels een cruciale rol in het meedenken en het prioriteren van de agenda.

Er is strak gestuurd op Zutphen financieel gezond en op de interne beheersing in de organisatie. Met onder andere heldere mandatering en een meerjarig sluitende begroting als resultaat.
2. Meer zelfbewustzijn in de samenwerking
We hebben meer openheid en zelfbewustzijn nodig. Openheid zowel intern als extern. Naar opdrachtgevers, collega’s en klanten. Zo dat onze professionals duidelijk zijn over wat er wel niet kan en zich durven uitspreken op de momenten waar dat nodig is. We zien zelfbewustzijn ook terug in het voortouw nemen daar waar iemand dat kan (inhoud) en in het bespreekbaar maken van belemmeringen in de samenwerking. Maar vooral ook in het doen wat echt nodig is op basis van een goed contact is met de omgeving (buiten/binnen).
Wat hebben we in 2020 gedaan
Een gemêleerde groep medewerkers heeft de pilot leergang “Ambtelijk vakmanschap” gevolgd. Deze groep denkt nu actief mee in het meenemen van de organisatie. Daarbij ligt de nadruk op samenwerking, anders denken en werken (wat/hoe kan het wèl?).
3. Het beschikbare talent beter te benutten
De juiste mensen op de juiste plaats zetten en zo talent ontwikkelen. We gaan op een andere manier naar ons talent kijken en het breder inzetten. We gaan er voor zorgen dat het talent zich goed ontwikkelt, zodat het ons ook in de toekomst verder kan helpen. Zo bouwen we aan een organisatie die leiding kan geven aan wat er moet komen. Competent en veerkrachtig. We zijn ons ervan bewust dat talentontwikkeling pas kan als het zelfbewustzijn verder is ontwikkeld.
Wat hebben we in 2020 gedaan:
De medewerkers die de leergang “Ambtelijk vakmanschap” hebben gevolgd (“de omdenkers”) helpen bij het versterken van het denken en handelen op basis van talent en het herkennen van het eigen talent.“ Op onderdelen zijn medewerkers ook al andere beter passende werkzaamheden gaan uitvoeren.

Zutphen financieel gezond
We hebben in 2019 samen met u hard maar bijtijds op de rem getrapt. Sindsdien is er met ontzettend veel inzet gewerkt om orde op zaken te stellen: er zijn ook in 2020 veel -en vaak pijnlijke-bezuinigingen doorgevoerd, we hebben gezorgd voor meer grip op onze uitgaven en het lukt steeds beter om sturing te geven aan de hoge kosten binnen het sociaal domein. In 2020 bedroeg het dekkingstekort €1.600.000. Dit tekort is voor een groot gedeelte structureel gedekt via uitgavenverlaging en inkomstenverhogingen.
Het is ons gelukt om, behoudens de geplande bezuinigingen op het gebied van Wmo en jeugd, alle overige geplande besparingen te realiseren. Dat geeft ons het vertrouwen dat wij samen met uw raad en de inwoners krachtig genoeg zijn om ook in financieel opzicht weer voldoende in balans te komen.
Versterken algemene reserve
Uw raad heeft besloten dat de omvang van de Algemene Reserve minimaal aan twee criteria moet voldoen. In de eerste plaats moet de Algemene Reserve minimaal een stand hebben van 1,5 maal het benodigde weerstandsvermogen en in de tweede plaats moet omvang van de Algemene Reserve minimaal 5% bedragen van de geraamde programma uitgaven. Dit betekent dat de Algemene Reserve per 31 december 2020 minimaal een stand moet hebben van €10.200.000. Het is goed om te constateren dat de Algemene Reserve zelfs een iets hogere stand kent. Dit maakt dat onze financiële stabiliteit ten opzichte van vorig jaar verder is toegenomen